ΗΕΤΙΩΝΕΙΑ ΠΥΛΗ

Αναδημοσίευση από http://mlp-blo-g-spot.blogspot.com/ 

Ένας από τους πολλούς αρχαιολογικούς χώρους του Πειραιά, ο οποίος μέχρι του παρόντος δε ξεφεύγει από τους γενικότερους κανόνες μιζέριας, έλλειψης συντήρησης, μη ορθής προβολής και μηδαμινής εκμετάλλευσης αποτελεί και η Ηετιώνεια (ή Ηετιωνεία) Πύλη του 3ου π.Χ. αιώνα, η οποία βρίσκεται επί του βραχώδους λόφου με την επωνυμία "Καστράκι" στα όρια του κεντρικού λιμένα Πειραιά και της Δραπετσώνας. 

Η Ηετιώνεια Πύλη ουσιαστικά αποτέλεσε ένα μεγάλο οχυρωματικό έργο της εποχής το οποίο ολοκληρώθηκε σε τέσσερις φάσεις. Λόγω της δυναμικής θέσης στην οποία είχε ανεγερθεί, η αμυντική αυτή κατασκευή δέσποζε στα βορειοδυτικά του αρχαίου λιμένα του Πειραιά. Όπως μπορούμε να διακρίνουμε και στην παρακάτω αναπαράσταση, το εν λόγω έργο έφερε δίφυλλη θύρα πλάτους 3,7 μέτρων, ανάμεσα σε δύο πύργους (προμαχώνες) με διάμετρο περίπου 10 μέτρων. Το μέτωπο της πύλης προστατεύονταν από προτείχισμα και από μια μεγάλη σκαμμένη τάφρο πλάτους 5 μ. και βάθους 10 μέτρων, η οποία μπροστά στη πύλη στένευε στα 1,8 μέτρα όπου και υπήρχε μια ξύλινη κινητή γέφυρα, στηριζόμενη σε κτιστούς πεσσούς. Όπως σημειώνουν διάφοροι ιστορικοί, η πύλη οφείλει την ονομασία της στο άγνωστο ήρωα Ηετίωνα ο οποίος κατέκτησε την περιοχή κατά την αρχαιότητα και διέμενε σε αυτή.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: WIKIPEDIA

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία, περί το 411 π.Χ., η αθηναϊκή βουλή των τετρακοσίων αποφάσισε την κατασκευή τείχους σε όλο το μήκος της βορειοδυτικής χερσονησίδας του αρχαίου λιμένα του Πειραιά, τείχος το οποίο κατέληγε στους πύργους της Ηετιώνειας Πύλης, όπου και "συναντούσε" το παλαιότερο "Θεμιστόκλειο Τείχος".  Στους νεότερους χρόνους και κατόπιν αρκετών γεωλογικών μεταβολών, η Ηετιώνεια ξεκινούσε από τον είσπλου στο λιμένα και κατέληγε προ των αλών του Πειραιά, δηλαδή στην ελώδη αβαθή έκταση που κυριαρχούσε στην περιοχή κοντά στη σημερινή εκκλησία του Αγίου Διονυσίου. Σε χάρτες των τελών του 19ου αιώνα (λ.χ. στην περίφημη "Χάρτα της Αττικής") είναι ορατό ένα τμήμα της πύλης. Αξίζει να αναφέρουμε πως μέχρι το 1910, στην αδιαμόρφωτη ακόμη Ηετιώνεια Ακτή (χερσονησίδα) υπήρχαν το "Βασιλικό Λεμβαρχείον", η "Φαρική Βάση", τα "Συνεργεία Φάρων" καθώς και το "Βασιλικό Επάκτιον Πυροβολείον" το οποίο απέδιδε τους ναυτικούς χαιρετισμούς. Μετά το 1922, οι οχυρωματικές εγκαταστάσεις υπέστησαν μεγάλες ζημιές καθώς στην περιοχή αναπτύχθηκε μια εκτεταμένη προσφυγική ζώνη ενώ η περιοχή δε γλύτωσε και από τον βομβαρδισμό της πόλης του Πειραιά από τις συμμαχικές δυνάμεις κατά το έτος 1944, στα πλαίσια των εχθροπραξιών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.  

Πέραν της υπάρξεως του αμυντικού / οχυρωματικού τείχους και των πύργων της Ηετιώνειας Πύλης, ορισμένες πηγές αναφέρουν και την ύπαρξη πολλών επιτάφιων τύμβων (τραπεζών) στην ευρύτερη περιοχή της Ηετιώνειας Ακτής καθώς και ενός αρχαίου ιερού αφιερωμένου στην θεά Αφροδίτη (το "Αφροδίσιον"), τα ερείπια των οποίων με την ανοχή των κρατικών υπηρεσιών καταστράφηκαν αρχικά στα έργα για την οικοδόμηση του σιδηροδρομικού σταθμού του ΟΣΕ καθώς και στις μεταγενέστερες εκσκαφές στην ευρύτερη περιοχή. 

Η σημερινή όψη της Ηετιώνειας Ακτής μετά την σύσταση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς - στον οποίο ανήκει από το 1970 η περιοχή - και όλων των έργων που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες δε θυμίζει σε τίποτε σχεδόν την εικόνα που επικρατούσε κατά τα χρόνια της επανασύστασης της πόλης του Πειραιά, στις αρχές του 19ου αιώνα. Μοναδικό απομεινάρι της αρχαίας Ηετιώνειας πύλης, τα ερείπια των δυο πυργίσκων (προμαχώνων), στα δυτικά των σιδηροδρομικών γραμμών του επίσης εγκαταλειμμένου - πλέον - σιδηροδρομικού σταθμού Λαρίσης (ή Σταθμού του Αγίου Διονυσίου) του ΟΣΕ για τον οποίο έχουμε αφιερώσει ξεχωριστό post (βλέπε σχετικά εδώ).

Τα εναπομείναντα αρχαιολογικά ευρήματα - όπως προείπαμε -  βρίσκονται σε μια κατάσταση  άκρως απογοητευτική. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι κλειδωμένος και δεν υπάρχει τρόπος "νόμιμης" πρόσβασης σε αυτόν, αλλά μπορεί κανείς εύκολα να τον προσεγγίσει από ένα γειτονικό ημιτελές πάρκο του Δήμου Δραπετσώνας, το οποίο βρίσκεται επίσης σε φάση απαξίωσης, του οποίου το συρματόπλεγμα περίφραξης διαθέτει "κενά" σημεία. Ακόμη πιο τραγικό το γεγονός πως εκτός από το πλήθος απορριμμάτων που υπάρχουν εντός του αρχαιολογικού χώρου, εμφανής είναι η εγκατάλειψη και η έλλειψη στοιχειώδους συντήρησης που αποδεικνύεται και από το ύψος της βλάστησης που "κοντεύει" να καλύψει τα ευρήματα. Ειδικοί επιστήμονες και αρχαιολόγοι βέβαια έχουν από καιρό κρούσει το κώδωνα του κινδύνου σχετικά με μια πιθανή κατάρρευση των υπαρχόντων ευρημάτων, καθώς το υλικό κατασκευής έχει υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις και φθορές. 

Ευθύς αμέσως, παρουσιάζουμε μερικές σύγχρονες HDR φωτογραφίες των σωζόμενων απαξιωμένων ερειπίων του αρχαιολογικού μνημείου: 

Εδώ και μερικούς μήνες βέβαια, έχουν δει το φως της δημοσιότητας μεγαλεπήβολα σχέδια ανάδειξης και προβολής της υποβαθμισμένης Ηετιώνειας Πύλης, μέσα στα πλαίσια της λεγόμενης "Πολιτιστικής Ακτής", όπως αυτή διακηρύχθηκε δια στόματος των υπευθύνων του ΟΛΠ, του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας. 

Σύμφωνα λοιπόν με τις εν λόγω διακηρύξεις προβλέπεται ανάπλαση μιας έκτασης 180 στρεμμάτων και συνοπτικά πέραν της ανάδειξης των αρχαιοτήτων της Ηετιώνειας Πύλης στις εξαγγελίες συμπεριλαμβάνονται έργα όπως το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά, το Εθνικό Ναυτικό Μουσείο, το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, το Μουσείο Μετανάστευσης, το Μουσείο Σιδηροδρόμων και Σιδηροδρομικής Βιομηχανικής Ιστορίας, ένα κτίριο εκθέσεων και άλλων πολιτιστικών λειτουργιών, ενυδρείο, θεματικό πάρκο, πλατείες και χώροι πρασίνου, μία μικρή εμπορική και ψυχαγωγική ζώνη, υπόγειοι χώροι στάθμευσης και μέσο μεταφοράς σταθερής τροχιάς τύπου Monorail.  

Ο αναγνώστης μπορεί επίσης να ρίξει μια ματιά στο παρακάτω επεξηγηματικό διάγραμμα και να "απολαύσει" τα έργα που ΘΑ πραγματοποιηθούν, αλλάζοντας εντελώς την εικόνα του βορειοδυτικού τμήματος του κεντρικού λιμένα Πειραιά και της Δραπετσώνας.

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: ΤΟ ΒΗΜΑ

Βέβαια, για να γίνουν όλα αυτά τα έργα που συμπεριλαμβάνουν νέα έργα και κατασκευές αλλά και αναπλάσεις παλαιών κτιρίων (όπως λ.χ. οι πέτρινες αποθήκες του ΟΛΠ ή το παλιό ΣΙΛΟ του λιμανιού), οι υπεύθυνοι δήλωσαν πως θα στηριχθούν σε συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με ταυτόχρονη αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την "Πολιστική Ακτή" των 40 εκατομμυρίων Ευρώ - η οποία θα έχει ολοκληρωθεί σε ορίζοντα πενταετίας - αξίζει κανείς να διαβάσει το σχετικό κατατοπιστικότατο άρθρο της εφημερίδας "Το Βήμα" εδώ.

Αποδεικνύοντας την καλή πίστη μου στις παραπάνω εξαγγελίες και επειδή "τρελαίνομαι" να διαβάζω τις ουτοπικές και εκτός πραγματικότητας δηλώσεις προσωπικοτήτων τύπου Ανωμερίτη ή Γερουλάνου που χρησιμοποιούν πομπώδεις εκφράσεις όπως  "Πολιτιστική Ακτή", "Γειτονιά των Μουσείων" κλπ, "κλείνω" το σημερινό post με την παρακάτω φωτογραφία άλλης μίας ανάπλασης που ουδέποτε πραγματοποιήθηκε, με προϋπολογισμό σε παλιές καλές δραχμούλες. 

Για όσους ενδιαφέρονται, να αναφέρουμε πως η περήφανη και ιστορική αυτή πινακίδα βρίσκεται ακριβώς στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ηετιώνειας Πύλης για να θυμίζει "τα ψεύτικα, τα λόγια, τα μεγάλα".  

Δείτε περισσότερες σύγχρονες φωτογραφίες του Αρχαιολογικού Χώρου της Ηετιώνειας Πύλης σε ένα slide show πατώντας εδώ. 

Πηγές:

• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1
• http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=376299
• http://government.gov.gr/2011/01/04/5373/
• http://anaplasibzdrapetsonas.blogspot.com/2010/12/blog-post_23.html
• http://epirotica.blogspot.com/2010/01/blog-post_19.html
• http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?artid=6116